Waarom en wanneer kies jij voor verdediging in communicatie?

In de verdediging schieten

Veel beelddenkers ontwikkelde als kind onbewust patronen om door de groep aanvaard te worden zonder op te vallen.

Het is  moeilijker om erkenning te krijgen omdat ze anders denken en praten dan de andere teamleden.

• De wijze waarop ze naar de wereld om hen kijken verschilt.
• Externe prikkels en informatie verbinden, combineren en associëren, gebeurt constant en onbewust in hun brein.
• Om een probleem op te oplossen gebruiken ze een andere werkmethodes.

Waar komt dit verdedigingsmechanisme vandaan?

Laat ons teruggaan naar een wiskundeles met vraagstukken op de lagere school.
Omdat beelddenkers een vraagstuk bij het lezen anders begrijpen, komen ze tot een andere oplossing.

Zij interpreteren het vraagstuk op een totaal andere wijze dan de docent bedoelde. Ze gaan dus vanuit een andere invalshoek naar het probleem kijken om het op te lossen. Het is vervelend om telkens te moeten uitleggen hoe je tot een resultaat komt; En daarna vast te stellen dat jouw manier van werken afgekeurd wordt.

Daarenboven komen docent en student er zelden achter dat het probleem bij het lezen zit en er helemaal geen probleem is met wiskunde. Daarom zal de student nooit begrijpen waarom zijn redenering fout is.

Niemand wil opvallen en dus gaan ze op zoek naar manieren om zichzelf te beschermen.

Verantwoording afleggen

Omdat ze anders kijken naar dezelfde situatie, moeten deze medewerkers zichzelf constant verantwoorden. Ze krijgen vragen waarom ze taken op hun manier aanpakken en afwerken.

Omdat dit fenomeen zich van jongs af aan herhaalt, hebben ze zichzelf methodes aangeleerd om afkeuring te voorkomen. Zonder dat ze zich hier bewust van zijn, is dit een vast patroon geworden. 

Er zijn er waarschijnlijk nog meer, maar hier zijn alvast 2 mogelijke manieren om ermee om te gaan:

1) Jezelf aanpassen

Je gaat jezelf steeds aanpassen waardoor je minder opvalt. Je steekt dus niet langer met je hoofd boven het maaiveld uit.

Het resultaat is dat jij jezelf hebt geleerd om te werken met werkmethodes die van nature niet bij je passen.

2) Een defensieve houding aannemen

Van nature denk jij snel en ver vooruit. Hierdoor ga je bij het zoeken naar een oplossing de stappen vooraf en daaropvolgend, meenemen in je denkproces.

Als defensief communiceren je strategie is geworden, ga je altijd zorgen dat je een uitleg klaar hebt om je te verdedigen waarom je het zo doet.

Je gaat jezelf al verantwoorden zonder te wachten tot iemand jou de vraag stelt. Onbewust wordt dit jouw vaste patroon.

Defensief communiceren werkt tegen je!

Beide methodes kunnen zich ontwikkelen tot persoonlijke verdedigingsmechanismen die je onbewust en elke keer automatisch zal gaan toepassen.

Toen je op school zat, was dit misschien je enige optie om als kind te overleven.

Je bent nu volwassen. Je situatie en je omgeving zijn totaal veranderd omdat je ondertussen zoveel nieuwe inzichten en ervaringen hebt opgedaan.

Door deze oude patronen onbewust te blijven herhalen, zullen ze je nu meer hinderen. Zeker in een werkomgeving kunnen ze nadelig en beperkend zijn.

Jezelf altijd aanpassen, is geen duurzame oplossing

Als jij jezelf altijd en overal gaat aanpassen, ga je steeds meer werken met wat voor jou aangeleerde vaardigheden zijn.

Hoe beter jij hierin wil worden, hoe meer energie je hiervoor nodig zal hebben. Bovendien zal je hier nooit in uitblinken. Je zal hier weinig erkenning voor krijgen waardoor je zelfvertrouwen zal afnemen.

Hierdoor kom je steeds meer onder stress te staan omdat je steeds minder kan doen waar jij goed in bent. Stress activeert je verdedigingsmechanisme. Waardoor jij steeds makkelijker in de verdediging gaat schieten en extreem assertief gaat reageren op wat mensen je zeggen of vragen.

Je gesprekspartners zullen verrast worden door je aanvallende reactie waardoor jouw opmerkingen nog agressiever bij hen overkomen.

Defensief gedrag is kiezen voor discussie.

Elke opmerking lokt een stevige reactie uit. In de verdediging gaan, veroorzaakt strijd en discussie. Iedere partij voelt zich te kort gedaan en wil gelijk halen.

Door je houding en reactie ga je er direct vanuit dat de ander het slecht met je voor heeft. Je gaat een negatieve sfeer of klimaat creëren.

Dit gebeurt door de lichaamstaal die je uitstraalt, een onbewust agressieve houding en de intonatie van je stem. Er ontstaat een kettingreactie van negativiteit.

Perceptie en realiteit verschillen!

Je collega of manager vraagt of vertelt iets. Jij voelt je als beelddenker aangevallen omdat er onbewust iets in de communicatie je persoonlijk raakt. Automatisch herval je in het klassieke patroon: je gaat jezelf verdedigen.

De indruk die de woorden van de ander op jou maken, is jouw gevoel. Dat is jouw realiteit.

Dit wil echter niet zeggen dat je gesprekspartner hetzelfde ervaart.
De perceptie of ervaring van beide gesprekspartners kan totaal verschillend zijn!

Voor jullie het goed en wel beseffen, is de conversatie geëscaleerd naar een defensief gesprek waar geen enkele betrokken partij blij van wordt.

Je collega of manager wordt het op de duur beu om telkens rustig te blijven en niet meegesleurd te worden in jouw negatieve spiraal.

De stress en frustratie groeien; Waardoor het steeds moeilijker zal worden om met zo’n gestresseerde beelddenker een gesprek aan te gaan of samen te werken.

Verschillen in communicatiestijl en perceptie

De problemen ontstaan door de verschillen in communicatie en perceptie van een beelddenker en een niet-beelddenker.

Een beelddenker is zeer kwetsbaar zolang hij voor zichzelf geen evenwicht heeft gevonden:

• Door duidelijk te weten waar zijn beelddenkerstalenten en -valkuilen zitten.
• Bewust te worden in welke situaties hij zichzelf is gaan aanpassen om contact te maken met collega’s maar hierdoor uit zijn kracht is gegaan.
• Hoe hij een omgeving kan te creëren waar hij zijn persoonlijke voorkeurstijl kan gebruiken zonder collega’s of leidinggevende voor het hoofd te stoten.

Elke beelddenker die nog zoekend is, zal zich sneller persoonlijk aangevallen blijven voelen. Hij zal telkens hervallen in defensieve communicatie.

Hoe meer stress zich opgestapeld heeft, hoe agressiever het gesprek zal overkomen bij de gesprekspartner.

Wil je aan je defensieve communicatie werken?

• Hoe blijf je in verbinding met je manager, collega of medewerker zonder defensief te communiceren of in de verdediging te schieten?
• Wat kan je doen om minder emotioneel te reageren zodat je rustig blijft, jij je punt kan maken en mensen wel naar je luisteren?

Verandering begint met zelfkennis en bewustwording van je automatische verdedigingsmechanismen. Daarom is het belangrijk om je persoonlijke handleiding, behoeften en voorkeuren te leren kennen.

Het basistrajectis het ideale persoonlijk ontwikkeltraject om jou hierbij te helpen!

Het leert je op welke manier communiceren en samenwerken vlotter kan verlopen en jij toch nog voldoende met je beelddenkerskwaliteiten kan werken.

Praktische tips om dit te voorkomen

Herken jij jezelf hierin?
Overkomt dit jou ook regelmatig?

Terugkijken en reflecteren

Ga eens een aantal van deze situaties uit het verleden onderzoeken.
Doe het alleen of vraag iemand die je vertrouwt om hier samen met jou naar te kijken.

Stel jezelf een aantal van de volgende vragen om het gebeurde te analyseren:

• Wat gebeurt er hier?
• Hoe reageer jij hierop?
• Hoe reageert je omgeving?
• Welk element zorgen ervoor dat jij jezelf gaat verdedigen?
• Waarom schiet je steeds in de verdediging?
• Wanneer gebeurt dit het meest?
• Welke elementen komen in deze situaties telkens terug?
• enz.

Persoonlijke patronen worden waarschuwingssignalen

Als je een aantal gelijkaardig situaties onderzocht hebt, ga je een aantal elementen zien die telkens terugkomen. Je zal merken dat het moment voor je in de verdediging schiet, gelijkaardig is in deze situaties.

Dit zijn de triggers die het oude patroon telkens opnieuw activeren. Waardoor jij jezelf gaat beginnen verdedigen en ingraven.

Laat dit je in de toekomst helpen:
Gebruik deze triggers als je persoonlijke alarmsignalen door ze voor jezelf een soort oranje knipperlicht functie geven.

Op deze manier worden het waarschuwingssignalen die jou attent maken dat de situatie dreigt uit de hand te lopen. Als je deze in de toekomst ziet aankomen, kan je zelf onmiddellijk actie ondernemen en problemen voorkomen.

Weet dat jouw perceptie, jouw realiteit is op dit moment.
Het is echter zelden de enige, juiste perceptie in die bewuste situatie.

Wat als je de alarmfase ziet aankomen?

Bouw een rust moment in of vraag een time-out zodat je de emotie kan afnemen. Door het gesprek later op een rustig moment te hernemen, voorkom je dat jij in de verdediging schiet.

Onderbreek je het gesprek niet, dan zal je gesprekspartner totaal verrast worden door je defensieve houding. Besef dat je gesprekspartner een totaal andere ervaring van diezelfde situatie kan hebben.

Actie en reactie

Je kan eisen dat een ander verandert, maar eigenlijk kan je alleen jezelf veranderen.

Kijk eens welke dingen jij in deze situatie anders zou kunnen aanpakken.

Focus op je eigen houding. Hierdoor verander jij de situatie en gaat je omgeving zich automatisch aanpassen omdat jij anders reageert. Dit is de wet van actie en reactie.

Kijk eens wat er voor jou ontbreekt in zo’n situatie:

• Wat heb jij op dit moment nodig om jezelf niet aangevallen te voelen?
• Hoe zou de situatie voor jou veranderen?
• Welke behoefte zit er onder je ongenoegen?

Wees pro-actief en vermijd aanvallend communiceren

Stel dat je manager je een opdracht geeft maar dat het onduidelijk is wat hij van je verwacht of waarom dit nodig is.

Wat houd je tegen om zelf pro-actief actie te ondernemen? Dit kan je doen door extra vragen te stellen alvorens te reageren.

Wacht met reageren tot dat je de vraag van je manager echt goed begrijpt. Stel je oordeel en de behoefte om in de verdediging te gaan even uit.

Blijf rustig vragen stellen en luisteren zonder oordeel tot de verwachtingen duidelijk zijn. Dit vraagt oefening, is best moeilijk, maar loont zeker de moeite!

Zet zelf de eerste stap

Rustig met elkaar in gesprek kunnen gaan, opent de deur naar een dialoog en constructieve communicatie.

Hierdoor creëer je samen extra mogelijkheden om ieders kennis, inzichten en ervaringen samen te brengen. Dit verbetert de onderlinge relaties en versterkt de contacten tussen de teamleden.
Het geeft elk team extra energie en inspiratie om verbindend samen te werken en als groep nog meer resultaat te behalen.

Hoe vermijd jij een ongepaste en defensieve reactie?

Neem zelf het initiatief door te kijken wat je nodig hebt op dat moment.

Resultaat:

1. Dit helpt om je oude patroon te herkennen en niet direct defensief te reageren.
2. Op deze manier blijf je uit de discussie en de strijd. Het gesprek blijft open en constructief.
3. Discussies omwille van perceptieverschillen tussen gesprekspartners zorgen voor tijd en energieverlies. Ze doen het wederzijds respect en vertrouwen afnemen.

Wil je dit artikel bewaren?

Dat kan!

Het is beschikbaar als e-book dat je gratis kan aanvragen.

Saskia Smet is de auteur van dit artikel en oprichtster van Numentum.

Opmerking van de auteur:

Dit artikel verscheen voor het eerst op 14 oktober 2014. Deze publicatie wordt regelmatig aangevuld met de laatste nieuwe inzichten. De laatste update gebeurde op 9 oktober 2023.

Vergelijkbare omschrijvingen voor beelddenkers en aanverwante profielen vind je in dit overzicht.

Het anders-zijn, gaat pas op een positieve manier voor jou werken als je dit leert omdenken:
Op dat moment ga je deze extra kwaliteiten verder ontwikkelen in plaats van te blijven vasthangen aan de tekorten die anders-zijn met zich meebrengt. Jouw meerwaarde zit in die extra kwaliteiten!

Bron afbeeldingen: Numentum & Drawify

9 oktober 2023